Europejski Komitet Ochrony Danych bada wyzwania związane z ochroną danych w kontekście AI

Europejski Komitet Ochrony Danych (EKOD) opublikował opinię na temat wykorzystywania danych osobowych w rozwijaniu modeli sztucznej inteligencji (AI), takich jak duże modele językowe (LLM). Dokument wskazuje na potrzebę zgodności z unijnym Rozporządzeniem o Ochronie Danych Osobowych (RODO) oraz wyznacza ramy analizy, które mają na celu pogodzenie postępu technologicznego z ochroną prywatności.

Kluczowe aspekty ochrony danych w AI

Raport EKOD podkreśla trzy najważniejsze kwestie związane z przetwarzaniem danych osobowych w kontekście AI: anonimowość, uzasadnione interesy oraz reakcję na przypadki bezprawnego przetwarzania danych. Każda z tych kategorii wymaga indywidualnej oceny i szczegółowej dokumentacji działań podejmowanych przez administratorów danych.

1. Anonimowość
Komitet podkreśla, że modele AI, które wykorzystują dane osobowe, nie są automatycznie uznawane za anonimowe. Aby spełnić kryteria anonimowości, musi być praktycznie niemożliwe odtworzenie danych osobowych na podstawie działania modelu. Wymaga to zastosowania zaawansowanych technik ochrony danych oraz szczegółowej oceny kontekstu, w jakim model jest wykorzystywany.

Dokumentacja dotycząca metod anonimizacji oraz środków redukcji ryzyka musi być dostępna dla organów nadzoru, które ocenią zgodność działań z przepisami RODO.

2. Uzasadnione interesy
Komitet bada również możliwość wykorzystania uzasadnionych interesów jako podstawy prawnej przetwarzania danych w procesie rozwoju AI. Analiza opiera się na trzech krokach:

• Identyfikacja interesu: Musi być on jasno zdefiniowany i zgodny z przepisami, np. poprawa obsługi klienta.
• Konieczność przetwarzania: Dane mogą być przetwarzane jedynie wtedy, gdy są niezbędne do osiągnięcia celu, a inne, mniej inwazyjne środki, są niedostępne.
• Ocena wpływu na osoby fizyczne: Interesy administratora nie mogą przeważać nad prawami jednostek, zwłaszcza gdy w grę wchodzą dane wrażliwe.

3. Bezprawne przetwarzanie
EKOD wskazuje trzy potencjalne scenariusze naruszenia przepisów:

• Dane osobowe są nielegalnie wykorzystywane w procesie szkolenia modelu.
• Model zawierający dane osobowe jest stosowany przez innego administratora, co rodzi obowiązek ponownej oceny zgodności z RODO.
• Dane są przetwarzane w sposób bezprawny, ale później zanonimizowane. W takim przypadku przepisy RODO mogą przestać obowiązywać, o ile anonimizacja spełnia surowe kryteria.

Regulacje prawne na drodze do przyszłości

Opinia EKOD wskazuje, że obecne regulacje nie oferują jednoznacznych odpowiedzi na wiele wyzwań związanych z AI. Jednocześnie Europa podejmuje kroki w celu dostosowania przepisów do wymagań technologii przyszłości. Biuro ds. AI oraz projekt ustawy o sztucznej inteligencji mają zapewnić skuteczniejsze egzekwowanie prawa i większą ochronę dla obywateli.

Raport EKOD podkreśla znaczenie zrównoważonego podejścia do rozwoju AI. Modele muszą być zgodne z przepisami o ochronie danych, a brak przestrzegania prawa grozi surowymi konsekwencjami. Równocześnie potrzebne są dalsze prace nad harmonizacją regulacji, które pozwolą na odpowiedzialny rozwój tej dynamicznie rosnącej technologii.